Cytologia określana również jako badanie cytologiczne jest screeningowym testem, mającym umożliwić wczesne stwierdzenie zmian nowotworowych szyjki macicy, jak i stanów przednowotworowych do niego prowadzących. Materiał do cytologii pozyskuje się z tarczy i kanału szyjki macicy, przy pomocy odpowiedniej szczoteczki.

Następnie wymaz z szyjki macicy umieszcza się na specjalnym szkiełku mikroskopowym, utrwala i wysyła do pracowni cytologicznej. Materiał oceniany jest przez doświadczoną osobę. Na wynik cytologii trzeba więc poczekać pewien okres czas.
Wynik badania opisany jest za pomocą specjalnego systemu. Przez lata wykorzystywało się klasyfikację cytologiczną według Papanicolau, obecnie prezentacja wyników cytologii prezentowana jest przy pomocy klasyfikacji Bethesda. W klasyfikacji tej możemy wyszczególnić kilka nieprawidłowych typów komórek: ASC, LSIL, HSIL oraz ICC. ASC są to komórki o nie do końca sprecyzowanym typie, komórki LSIL odpowiadają transformacjom dysplastycznym niewielkiego stopnia, HSIL oznacza dysplazję dużego stopnia, natomiast ICC to już agresywny rak szyjki macicy.
Wszystkich zaciekawionych sprawą, chcących usłyszeć coś więcej na ten temat odsyłam tutaj Regularne wykonywanie cytologii, zgodnie z wytycznymi towarzystw ginekologicznych, praktycznie wyklucza widmo rozwoju zaawansowanej formy raka szyjki macicy. Badanie to jest niedrogie, bezbolesne i łatwo dostępne we wszystkich przychodniach ginekologicznych.